Trung thực trên mạng xã hội: xu hướng mới?

[Bài viết được trích từ tạp chí Flow số 31]

Hãy thử tưởng tượng một ngày đẹp trời nọ, bạn quyết định cho phép bản thân “xấu bớt” đi trên mạng xã hội. Bạn quyết định từ nay dẹp hết những phần mềm chỉnh ảnh, chỉ post những hình ảnh trung thực nhất trên Instagram hay Zalo, hay Facebook hay thậm chí Tinder. Kể cả đó có là một ngày không quá “hào nhoáng”. Nếu bạn cảm thấy hơi “hốt hoảng” với ý tưởng đó, thì hãy thử nghe về trải nghiệm của nhà báo Bente van de Wouw.

Đời đâu có hoàn hảo!

Bente van de Wouw là nhà báo người Hà Lan và là một trong những biên tập của tạp chí Flow. Bente van de Wouw cũng là ngừoi sáng lập dự án trang Instagram mang tên tobehonestnl. Mục đích của Bente là nhằm tìm kiếm và thúc đẩy sự “trung thực” trên mạng xã hội. “Tôi cảm thấy sợ hãi với những bức ảnh trông quá hoàn mỹ. Cuộc sống vốn dĩ không hoàn hảo, nhưng chuyện người ta cứ hay post những bức ảnh gây ảo tưởng như vậy khiến những người khác cảm thấy bất an. Bạn nhìn vào những bức ảnh ấy, và rồi bạn tự hỏi vì sao cuộc sống của mình lại bấp bênh thế này, vì sao mình không được thế kia? Vì thế mà tôi quyết định làm dự án này, phải nói cho mọi người biết rằng, có thiếu sót mới là điều bình thường.” – Bente giải thích về lí do của dự án tobehonestnl.

Bente không ngần ngại làm xấu mình để làm ví dụ cho dự án. Cô đăng tải 2 bức hình của bản thân. Một bức với làn da hoàn hảo và lông mày gọn ghẽ, bức kia cho thấy một khuôn mặt “thực” hơn. Có cả ngàn người vào để lại nhận xét rằng giờ họ mới biết, làm sao mà những người khác trên Instagram có thể có được ngoại hình “lung linh” đến thế trong mọi bức hình. “Bạn thấy đó, những bức ảnh khiến bạn bồn chồn và lo lắng, nhiều khi toàn là giả cả thôi” – Bente nhấn mạnh.

Bente cũng trung thực kể về một sự cố mà cô gặp phải vài năm trước chỉ do quá tin vào những bức ảnh trên Instagram. “Tôi bị bỏng da nặng. Tất cả chỉ vì tôi đã đi ra ngoài bãi biển, rồi cố nằm phơi nắng, cố tỏ ra “chill”, chụp vài bức ảnh để post. Nhưng thật ra lúc đó, da tôi đang bỏng rát, còn người tôi thấy mất nước và cảm thấy liêu xiêu vì sức nóng”. Rồi vài dịp sau đó, Bente tình cờ thấy một post của một cô gái trong group followers của cô. Cô gái post tấm hình mặc đồ ngủ, vào một tối thứ 7, và tâm sự về việc sắp đi ngủ lúc 7 giờ tối, vì chả có gì để làm. Trùng hợp là lúc đó, Bente cũng đang buồn chán, và tối thứ 7 của cô cũng có vẻ là buổi tối buồn chán nhất thế giới. “Hoá ra mình cũng chẳng phải kẻ cá biệt” – Bente âm thầm cảm kích sự trung thực của cô gái kia đã giúp cô bớt chán nản.

Người ta có đang dần trung thực hơn trên mạng xã hội?

Câu trả lời là có. Theo giáo sư Jeffrey Hancock, thuộc đại học Cornell University, chúng ta đang dần trở nên trung thực hơn bao giờ hết. Con người thường “nắm bắt” những biểu cảm trên gương mặt, và giọng nói để tìm ra lời nói dối. Thế nhưng khi khoa học phát triển, chúng ta dần bỏ qua việc gặp mặt và nói chuyện điện thoại. Chúng ta chat, nhắn tin bằng vô số ứng dụng khác. Những nền tảng ICT này lại thiếu đi tính tương tác cảm xúc. Vì thế mà những emoticon, icons ra đời.

Và rồi cũng đến lúc, con người với trí thông minh vô hạn của mình bắt đầu “điều khiển” cả những emoticon để trốn tránh và lèo lái cảm xúc của mình khi trò chuyện. Không có những nét mặt hay biểu cảm hành vi bị “bắt gặp”, chúng ta tha hồ “nói dối”. “Thói quen” đó lây lan và được duy trì qua đến thời kỳ đầu của mạng xã hội.

Nhưng mạng xã hội quá phát triển, và thậm chí đưa việc giao tiếp của con người lên một cấp mới: anonymous – ẩn danh. Ngồi sau màn hình máy tính, lẩn khuất trong cụm từ “cư dân mạng”, bạn không là ai, và bạn cũng là tất cả mọi người. Không có ràng buộc về trách nhiệm xã hội, không có áp lực về những mối quan hệ nữa. Lời nói, vì thế, chỉ còn là những lời nói. Chúng ta chẳng tìm ra lí do gì để phải nói dối cả. Và trừ khi bạn thích bịa chuyện như chú Ba Phi, còn không thì đa phần chúng ta đều nói sự thật theo bản năng.

Dù chúng ta chưa biết liệu xu hướng này sẽ đi đến đâu và phát triển theo hướng nào, thì chúng ta cũng đang trong một thời kỳ tươi sáng và tốt đẹp của sự “trung thực” này. Vì thế, đừng ngại ngần hashtag #tbh vào một trong những post mới của bạn, và cho cả thế giới biết, bạn thích là chính mình nhất.